Yapay Zeka, Dünyayı Nereye Götürüyor?

24 Kasım 2024 Pazar günü, Köln’de (Almanya), İstanbul Medeniyet Üniversitesi, T.C. Köln Başkonsolosluğu, Eğitim Ateşeliği, Yunus Emre Enstitüsü ve Maarif Vakfı’nın paydaşları olduğu “Uluslararası Avrupalı Türkler ve İki Dillilik Çalışmaları Kongresi”nin (BİSET) beşincisini düzenledik. Bu seneki teması “İki Dillilik Çalışmalarında Yapay Zeka ve Teknoloji Uygulamaları” olan kongreye çağrılı konuşmacı olarak katılan Suffolk Üniversitesi’nden, (Boston/ABD) Pelin Biçen(Prof. Dr.), “Yapay Zeka İle Dünyanın Mevcut Durumu ve Geleceği” başlıklı çok ilginç bir konferans verdi. Benim için oldukça öğretici ve ilginç olan bu konferansta tuttuğum notları sizin de dikkatinizi çekeceğini düşünerek paylaşmak isterim.

İş hayatına dair

1. Her şeyden önce makinelerin işimizi elimizden alacağına dair bir inanç gelişti ve bu da iş kaybetme korkusunu artırdı. İş gücü piyasasında çok radikal değişiklikler ve dönüşümler bizi bekliyor. Yeni beceri setlerine ihtiyacımız var ve bu ihtiyacı karşılamak zorunda kalan eğitim kurumlarının bir parçası olduğu eğitim sistemini köklü değişiklik yapmaya zorluyor. Sosyal ve ekonomik dengeleri çok etkiledi ve büyük değişimler bekleniyor.

2. İş dünyası yapay zeka kullanabilen personeli tercih ediyormuş. Şirket yöneticilerinin üçte ikisi yapay zeka kullanım becerisi olmayanları istihdam etmeyi düşünmüyorlarmış. Üniversiteler, liseden yapay zeka uygulamalarına dirençli ve önyargılı gelen öğrencileri ikna edip onlara öğretmek için epey enerji harcıyormuş.

3. Yapılan araştırmalar, bize yapay zeka uygulamalarının, erkeklerin istihdamını kadınlardan daha çok etkilediğini gösteriyor. Bunda hizmet sektöründe çalışanlar arasında kadınların daha çok olmasının etkisi olabilir.

4. Microsoft ve LinkedIn’in yaptığı bir çalışmaya göre sektör bazında yapay zeka aynı işleri yapanların sayısını dörtte bir oranında azaltacak.

5. Nobel ödüllü ünlü bir fizikçi iki sene önce radyologların birkaç sene içinde işsiz kalacağını, onların işinin makinelerin yapacağı öngörüsünde bulunmuş. Ancak radyologlar, şu an en çok aranan mesleklerden imiş. Sebebi ise bir radyoloğun yaptığı işin 26 aşaması varmış. Yapay zeka bu adımların çok vakit alan 5-6’sını yaparak radyologlara çok vakit kazandırmış. Onlar da kazandığı vakitle hem işlerini daha iyi yapmaya başlamış, hem de daha çok hastaya bakar olmuş. Nobel ödüllü fizikçinin öngörüsü tutmamış. 6. ⁠Yapay zeka, tekrara dayalı işler için vakit kaybını önleyerek özellikle uzmanlık isteyen nitelikli meslekleri yapanların işlerini kolaylaştırıp mesleklerini daha iyi yapıp ürün ve hizmetlerin niteliğini yükseltecek.

Eğitime dair

7. ABD’de orta okul ve lise öğretmenleri yapay zeka uygulamaları ve Chat GPT’ye karşı oldukça dirençliymiş. Bunun sebebi, öğrencilerin öğrenmesi gereken şeyleri öğrenememesiymiş.

8. Üniversitelerde yapılan araştırmalar ve çalışmalar, bir şekilde yapay zeka ile ilgili. Yapay zeka kullanılmayan araştırmaların sonuca varması pek mümkün değil. Yapay zeka araştırmaların niteliğine ciddi katkıda bulunuyor.

9. ⁠ABD’de yapay zekanın geleceği konusunda kimse öngörüde bulunamıyormuş. Bizi nasıl bir dünyanın beklediği konusunda söylenenlerin hepsi birer tahminden ibaretmiş.

Maliyetine dair

10. ⁠Şu anda ikinci nesil yapay zeka uygulamalarını kullanıyoruz. 1. Neslin maliyeti 10 milyon dolar iken 2. nesil 100 milyon dolara çıkmış. Henüz piyasada olmayan ve 2025’te çıkacak olan 3. neslin maliyeti 1 milyar dolara yükselmiş. 2026’da çıkacak olan 4. neslin ise maliyetinin en az 10 milyar dolar olduğu hesap ediliyor. ABD bile bu maliyeti karşılayamadığından, araştırmalar ve çalışmalar, Suudi Arabistan, Kuveyt, BAE gibi körfez ülkelerine kaymaya başlamış ve hâli hazırda bu konuda epey ilerleme kaydedilmiş. Beyin başta ABD olmak üzere diğer ülkelerden, finans Araplardan.

Çevreye verdiği zarara dair

11. Yapay zeka, en çok enerji tüketen sektör olmaya doğru hızla ilerliyor. 2015’te tüm sektörler içinde tüketim oranı %2 iken 2024’te bu oran, %7 olmuş. Böyle gittiği takdirde 2030’da %13’e yükseleceği bekleniyor.

12. Yapay zeka çalışmalarında önemli bir yer işgal eden data merkezlerinin sıcaklığını sabit tutmak için çalıştırılan klimaların harcadığı elektrik sera etkisini hızla artırıyormuş. Karbondioksit, metan ve su buharını artıran yapay zeka çalışmaları sıcaklığın artmasına neden olarak sera gazı emisyonunu artırması sera etkisini güçlendirerek iklim değişikliklerine neden oluyormuş. En çok elektrik tüketen sektör olan yapay zeka çalışmalarının dünyanın geleceğini tehdit edecek boyutlara ulaşılmasından endişe ediliyor. Yapay zeka çalışmalarının sera gazı emisyonu 2015’te %1 iken 2024’te iki kat artarak %2’ye yükselmiş. 2030’da ise %6 olması bekleniyor ve bu çok ciddi bir tehdit.

13. ABD, bu tehdidi güneş enerjisi kullanarak azaltmaya çalışırken, Çin, hâlâ fosil yakıtları kullanarak büyük bir enerji tüketiyormuş.

14. Hükümetler, dünyayı felakete sürükleyen bu durumun farkında olmakla birlikte kendileri durduğu zaman diğer ülkelerin kendilerini geçeceğini düşünerek geri kalmamak için vazgeçemiyormuş. Bir nevi kıyametimizi yaklaştırıyorlar.

15. İlk defa "teknosfer" diye bir kavram duydum. Bir gezegenin tamamını kapsayan, insan yapımı teknolojilerin ve altyapıların birbiriyle bağlantılı ağ sistemine teknosfer deniliyormuş. Biyosfer ve atmosfer ile etkileşime giren bu yapay sistemin ağırlığının 30 trilyon ton olduğu varsayılıyor ve bu dünya yüzeyinin bölünmüş kütlesinin her metrekaresi için 50 kg ilave yük demek. Bunun daha ne kadar artacağı ve dünyanın bu yükün ne kadarına tahammül edebileceği bilinmiyor. Bu da dünya için bir diğer ciddi tehdit.

16. İlk kez duyduğum bir diğer kavram, "⁠karanlık veri". Şirketlerin ve bireylerin ürettiği dijital verilerin yarısından fazlası bir kez kullanılıyormuş. Bir daha hiç kullanılmayacak bu verilerin arşivlenmesinin inanılmaz bir maliyeti varmış. Verilerin bulunduğu bilgisayarlar ve disklerin kullandığı elektrik, gizli bir enerji maliyeti. Maliyetinin anlaşılması için bir örnek verildi. Şu anda, şirketler günde 1,3 milyar gigabayt karanlık veri üretiyor. Şirketlerin sadece bir günde ürettiği bu karanlık verinin harcadığı enerji, Londra’dan New York’a günlük 3.023.255 uçuşa eşdeğermiş. İnanılmaz bir maliyet.

17. Şu anda, ABD önde olmakla birlikte Çin de yarışın içinde. Hatta Çin, kuvantum bilgisayarlar konusunda ABD’yi geçmiş. Çin’de olup bitenleri kimse bilmediğinden, ne kadar ilerledikleri bilinmiyor.

Bizi bekleyen yeni dünya için üniversitelerimize de büyük iş düşüyor. Bu da bir sonraki yazının konusu olsun.



Bu yazıyı, Facebook'ta paylaşayım...

Bu yazıyı, Twitter'da paylaşayım...

Bu yazıyı, LinkedIn'de paylaşayım...

Bölümler

Yazılarım

Yazılarımı okuyabileceğiniz sayfadır.

Kitaplarım

Kitaplarımı görebileceğiniz sayfadır.

Basında

Basındaki haberleri görebileceğiniz sayfadır...

Etkinlikler/Takvim

Tüm etkinlik, toplantı ve konuşmalarımın haberini takip edebileceğiniz sayfadır.

Videolar

İstanbul Camileri ve İstanbul Beyefendileri

İstanbul Camileri kitabı nasıl ortaya çıktı?

İbrahim Hilmi Tanışık kimdir? Kültürümüz için önemli sayılabilecek ne tür işler yaptı?

Tanışık arşivinde başka şeyler de var mı?

Adnan Özyalçıner ile başlıyor. İsmi pek bilinmeyen biri. Büyüdüğü ortam, kitap merakı, Ömer Seyfettin’e olan tutkusu.

Ahmed Nezih Galitekin’in önemli özelliği

Gavsi Bayraktar: Bir İstanbul beyefendisi

İstanbul beyefendisi tavrı nedir?

Önder Küçükerman’ın dikkat çeken özelliği ve dedesi Kitabî Hamdi Bey

İsmi pek bilinmeyen bir sanatçı: Ruşen Dora ve onun gözünden dedesi Ahmed Celaleddin Dede

Şevket Kokal’ın en önemli özelliği sanırım İstanbul’un kuşçuları. İstanbul’daki kuş pazarından ve bu pazarın müdavimleri

İbrahim Akın Kurtoğlu kimdir?

Yunus Emre'yi ne kadar tanıyoruz?

Yunus Emre’nin yaşadığı dönem içindeki yeri nedir? Yunus Emre ümmî miydi, okumuş muydu? Birden fazla Yunus var mı? Varsa Yunus Emre’nin şiirlerini diğerlerinden ayırt etmek mümkün mü? Yunus Emre’nin Türkiye Türkçesi ve Türk edebiyatı için önemi nedir? Yunus Emre Divanı’nın birçok neşri varken siz yeni bir yayın yaptınız. Sizin çalışmanızın öncekilerden farkı nedir? Yunus Emre’nin beslendiği kaynaklar nelerdir? Bu çalışma ile Yunus Emre hakkında bilmediğimiz bir şey öğrendik mi veya düzelttiğiniz yaygın bir bilgi var mı? Vahitpaşa yazma nüshası ile başladınız. Neden bu nüshayı tercih ettiniz? Çalışmanın önemli bir kısmını sözlük oluşturuyor. Sanırım bu sözlüğü mevcut sözlüklerdeki anlamlarını karşısına yazarak hazırlamadınız. Sözlüğün özelliğinden ve öneminden bahseder misiniz?

ismailgulec.net