Yozlaşan dilimize hayat üfleyecek

Uzun zamandan beri düşündüğüm bir konuydu. Üniversitede seçmeli bir ders olarak açmayı bile düşünmüştüm. Bir ara neden bir seminer yapmıyorum bu konuda diye kendime de sordum. Ama nedendir bilmem, bir türlü fırsat bulup gerçekleştiremedim.

Şimdi siz isteyip de gerçekleştiremediğim şeyin ne olduğunu merak ettiniz. Hemen söyleyeyim. Çağlarını aşan abidevi metinleri tarihi kronolojisine göre okumak ve hakkında konuşmak, tartışmak. İsteyip de yapamadığım şey buydu. İki farklı ders olacaktı. İlki Türkçenin abidevi metinleri idi. Orhun Abideleri ile başlayacaktım. İkinci ders ise Hz. Peygamber'in Veda Hutbesi ile başlayacaktı. Kaside-i Bürde ile devam edecekti.

Manzum ve mensur metinler olacaktı. Tarihi bir döneme tanıklık etmelerinin yanı sıra milletin ma'şeri vicdanında ma'kes bulan, sevilip okunan, edebiyatçılar arasında takdir edilen, nazireler yazılan, şerhleri yapılan başka dillere de de çevrilen şiirler arasından seçecektim. Böylece semineri takip edenlerle veya dersleri alanlarla birlikte kendimizi, dinimizi, kültürümüzü kısaca milletimizi daha yakından tanıtayacaktık.

Derken bir gün bir kitap gördüm. Mahmut Kaya hocamız benim yapmak isteyip de bir türlü yapamadığım seçkiyi yapmıştı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı yayınları arasında çıkan İslami Edebiyatta Şaheserler isimli eseriyle benim yapabileceğimden çok daha güzelini yaptı.

Mahmut Kaya deyince benim aklıma kendisi İslam felsefesi hocası olmasına rağmen önce şiir gelir. Ben Edebiyat Fakültesinde öğrenci iken, Hocam Enderun'a gelir, sohbetlere iştirak eder, meclise revnak verirdi. Bugün bile hatırladıkça garip bir şekilde hâlâ zevk aldığım o tatlı sohbetlerini mutlaka önce başkalarından okuduğu şiirlerle süsler, en sonunda kendisinin yazdığı veya tercüme ettiği bir şiirle tamamlardı. Hocamızın bu şiir merakı çevresince bilinir ve hiç durmadan saatlerce okuyacak kadar ezberinde şiir olmasına hem hayret eder hem hayran olurdu. Böyle bir kitap da böyle biri tarafından yazılabilirdi ve de öyle oldu.

Kitapta Arap, İran, Türk ve Kürt edebiyatından seçme şiirlerin asılları, tercümesi ve manzum çevrisi yer alıyor. Arap edebiyatından iki Bürde kasidesi, İbn Farız'in ve Tilimsani'nin Hamriyye'leri, İbnü'n-Nahvî'nin Kaside-i Münferice'si, Ründi'nin Endülüs'e Ağıt'ı İbn Sina'nın Ruh ve İhiyarlık üzerine olan kasideleri örnek olarak verilmiş. Fars edebiyatından Ömer Hayyam'ın rübailerinden, Nizami'nin Mahzenü'l-Esrar'ından, Mevlana'nın Mesnevi'sinden, Sadi'nin Bostan'ından, Şebüsteri'nin Gülşen-i Raz'ından, Hafız'ın Divan'ından seçmeler yer alıyor. Türk edebiyatında ise Nesimi ve Şeyhi ile Yahya Kemal arasında edebiyatımızın 26 büyük şairinden seçme şiirler yer alıyor. Urdu edebiyatından sadece Muhammet İkbal'den örnek var iken Kürt edebiyatının önemli dokuz şairinden şiirler yer alıyor.

Bu yönüyle hem dil öğrenenlere hem şiir tercüme etmeyi düşünenlere de güzel bir imkan sağlayan metinleri bir arada okuyunca farklı diller ve kültürlerde olmasına rağmen şairlerin ortak noktalarını görme imkanı buluyoruz. Anladığımız şey şiirin dilinin müşterek olduğu ve tüm şairlerin aynı dili kullandığı.

Tüm edebiyat öğretmenlerine, öğrencilerine, İlahiyat öğrencilerine bu metinleri okumasını hararetle tavsiye ediyorum. Şiiri sevenlere de tabi. Bir de bugünlerde dilimizin yozlaşmasından şikâyet ediyoruz hep. Bunda şiirden uzaklaşmamızın da etkisi var hiç şüphesiz. Bu kitap kelime hazinemize, dil zevkimizin oluşmasına ve gelişmesine de katkıda bulunacak. Yozlaştığını düşündüğümüz dilimize hayat üfleyecek.

Bu kitabı okumanın bir diğer faydası kimi hocaların sıktığı ve boğduğu anlam dünyamızı zenginleştirerek ibadetleri zevkli hale getirmesidir. Dini hayatın coşkulu ve güzellikleriyle birlikte yaşanmasında edebiyatın ve musikinin hiç şüphesiz çok büyük rolü var. Edebiyat ve sanat, soyut gerçekliği olan dini inanışları halkımızın muhayyilesine edebi ve sanat eserlerinin yardımıyla somutlaştırarak indiriyordu. Resulullah sevgisini teorik olarak ne kadar anlatırsanız anlatın Süleyman Çelebi'nin sözleri kadar yakıcı ve samimi bir şekilde muhataplarınıza aktarabilir misiniz? İçinde bulunduğumuz dini hayatımızın fakirleşmesini ve gençlerimiz için çekici olmamasının altında biraz da bu eksiklik yatmıyor mu?

Anlattıklarımı kitaptan birkaç örnek ile göstermeye çalışayım. Kitabın ilk şiirinin ilk beyti, Ka'b b. Züheyr'in Kaside-i Bürde'sinden. Önce tam tercümesi:

Ayrılıp gitti Suad, bugün kalbim çok üzgün; onun peşinde ben azat kabul etmez köleyim.

Şu da manzum çeviri:

Sevdalı gönüllere şu dünya gerçekten dar

Nerede o sadık dost, hani nerede o diyâr?

En sonunda bulmuştum gönlümce o nazlı yar

Bugün kalbim çok üzgün, gitti sevgilim Suâd

Kölesiyim ben onun, asla istemem âzâd

Şu örnek de Hz. Peygamber'e hırkasını çıkartıp Ka'b'a giydiren beyit:

Şüphesiz ki peygamber Allah'ın aydınlatmak üzere çekilmiş yalın kılıcıdır.

Şu da manzum çevirisi:

Şüphe yok Resulullah aydınlatan bir nurdur

Onunla aydınlanmak bulunmaz bir huzurdur

Ümmetinden sayılmak başlıca bir gururdur

Gerçi Hint işi kılıç değerlidir, pek çoktur

O Allah'ın kılıcı, onun gibisi yoktur

Gördüğünüz gibi sadece tercüme değil, aynı zamanda kısa açıklaması da var. Ve şiir ezberlemek isteyenler için de çok güzel bir metin. Hem ezberlemesi kolay hem okuması.

Hem kültürümüzü daha yakından tanımamıza hem de dil zevkimizin gelişmesine katkılar sağlayacak olan bu eseri hazırlayan hocamıza ve neşreden Yazma Eserler Kurumuna teşekkür ediyorum.

["Yozlaşan dilimize hayat üfleyecek" Kitabın Ortası, 28 (Temmuz 2019), s. 60. ]



Bu yazıyı, Facebook'ta paylaşayım...

Bu yazıyı, Twitter'da paylaşayım...

Bu yazıyı, LinkedIn'de paylaşayım...

Bölümler

Yazılarım

Yazılarımı okuyabileceğiniz sayfadır.

Kitaplarım

Kitaplarımı görebileceğiniz sayfadır.

Basında

Basındaki haberleri görebileceğiniz sayfadır...

Etkinlikler/Takvim

Tüm etkinlik, toplantı ve konuşmalarımın haberini takip edebileceğiniz sayfadır.

Videolar

Diyar-ı Rum'a ne zaman Türkiye denildi?

02:00 Türkiye'nin Doğuşu ve Türkiye Adının Ortaya Çıkışı
03:00 Selçuklu Türkmenleri Anadolu'ya Ne Diyorlardı?
04:30 Anadolu'nun Adı Nereden Geliyor?
06:30 Türk Sultan ve Meliklerinin Rum Adını Değiştirmelerinin Nedeni Nedir?
08:30 "Rum" Kelimesi Coğrafi mi Yoksa Siyasi Bir İsim mi?
10:30 Diyar-ı Rum Nasıl Türkiye'ye Dönüştü?
13:30 Türkiye Adı İlk Defa Ne Zaman Kullandı?
16:15 Türkiye'nin Doğuşu ve Türkiye Adının Ortaya Çıkışı
19:30 Türkler Anadolu'nun Türkleşmesini Nasıl Başardı?
23:00 "Türklerin Gelmesiyle Anadolu Ciddi Bir Şekilde Kalkınıyor"
29:00 Türkler Geldiğinde Anadolu'da Nasıl Bir Yaşam ve Kültür Vardı?
34:00 Türkler Anadolu'ya Yerleşip Çoğaldıkça Yerli Halka Ne Oldu?
38:00 Gayrimüslimlerin Müslümanlaşmasında En Önemli Etken Nedir?
44:30 Türkiye Adının Yaygınlaşmasında Seyyahların Rolü Oldu mu?

Semazenlik ve Giydiği Kıyafetlerin Sembolik Anlamı

02:00 Sema Nedir, Semazen Nedir?
03:45 Sema Eğitimi ve Semazenlik
09:00 Mevlana Zamanında Sema Var mıydı?
13:00 Hangi Tarikatlarda Sema'ya Benzer Bir Uygulama Vardır?
14:30 Sema, Mevlana'dan Sonra Bugünkü Halini Nasıl Aldı?
18:20 Semazen Olmak İçin Bir Şart Var mıdır?
21:00 Sema Gösterisi Neden Yapılır?
25:15 Semazenlerin Başları Neden Dönmez?
29:00 "Mevlevi Mukabelesi Bize Hayatın Kendisini Öğretir"
34:00 Semazenlerin Giydiği Kıyafetlerin Sembolik Anlamı Nedir?
40:00 Sema Hareketlerin Sembolik Anlamı Nedir?
46:00 Semazenlerin Harektleri Ne Anlama Gelir?

ismailgulec.net