Kimler dedi sana derviş
Son devir büyük din âlimlerinden Elmalılı Hamdi Yazır’ı (ö. 1942) bilmeyenimiz yoktur. Elmalılı denilince de aklımıza Hak Dini Kuran Dili, adlı tefsiri gelir.
21 Şubat 1925’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Kur’ân-ı Kerîm tercümesi, tefsiri ve Sahîh-i Buhâri’nin tercüme ve şerhi yapılması kararı çıkınca dönemin Diyanet İşleri Başkanı Rıfat Börekçi ve yardımcısı Ahmet Hamdi Akseki’nin gayretleriyle möeal Mehmet Akif Ersoy’a, Buharî-i Şerif Babanzade Ahmed Nâim Efendi’ye, tefsir de Elmalılı Hamdi Yazır’a verilir. Elmalılı da on iki yıllık geceli gündüzlü çalışmanın sonunda (1926-1938) tefsirini tamamlanmış, 1935-1939 yıllarında İstanbul’da dokuz cilt olarak basılmıştı.
Elmalılı Hamdi Yazır’ın babası Numan Efendi (ö. 1916) de İslam fıkhı alimi idi. Aynı zamanda ziraatle uğraşan, kitap istinsâhından geçimini sağlayacak kadar hattı bilen biri idi. Numan Efendi’nin dini ilimlerdeki üstatlığı Hamdi Yazır’da, hattatlıktaki üstatlığı da diğer oğlu Mahmud Bedreddin Yazır’da vücut bulmuş gibidir.
Münazaranın da Bir Adabı Olmalı
Çok izlendiği ve ilgi gördüğü için son günlerde TV kanallarında, özellikle youtube gibi sosyal medya ortamlarında zıt görüşlü kişilerin tartışmalarının artmakta olduğuna şahit oluyoruz. Hatta bu tartışmalardan bazılarının ülkenin gündemini meşgul ettiğini bile gördük. Artan bu nevi münazaralar ve tartışmaları izledikçe münazaranın bir adabının olup olmadığı sorusu akla gelmekte. Bu sorunun cevabını geleneğimizin önemli metinlerinden Taşköprülüzâde’nin Mevzuâtü’l-Ulûm, Ahmet Cevdet Paşa’nın Âdâb-ı Sedâd ile Cevat İzgi’nin Osmanlı Medreselerinde İlim kitaplarından yararlanarak vermeye çalışayım.
Münazaranın tarihinin oldukça eskilere, Antik Yunan ve Roma’ya kadar gittiğini biliyoruz. Antik Yunan ve Roma’da politikacılar, sofistlerden münazara tekniklerini öğrenerek senatoda rakiplerini alt etmeye ve pozisyonlarını güçlendirmeye çalışırlardı. İslam dünyasında ise farklı bir şekilde gelişti ve başta İbn Sinâ ve Gazalî’nin eserleri olmak üzere Aristo’nun eserlerinden bağımsız bir gelişim seyri izledi.
